GIẢI THÍCH PHÁP LUẬT TRONG TRUYỀN THỐNG PHÁP LUẬT ĐỨC: TỪ LÝ THUYẾT CỦA SAVIGNY ĐẾN BÀI HỌC CHO VIỆT NAM

Nguyễn Minh Tuấn

Trường Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà nội

Tóm tắt: Bài viết phân tích toàn diện hệ thống giải thích pháp luật trong truyền thống pháp luật Đức. Theo Savigny, giải thích pháp luật hình thành quanh bốn phương pháp giải thích theo ngữ nghĩa, hệ thống, lịch sử và mục đích. Điểm đặc sắc mô hình giải thích này nằm ở khả năng dung hòa giữa việc phải trung thành với văn bản và thích ứng với thực tiễn, thể hiện qua các kỹ thuật như “giảm trừ” và “mở rộng mục đích”, “giải thích bảo toàn hiệu lực” hay “giải thích thân thiện với luật quốc tế”. Tác giả bài viết cũng chỉ ra rằng, giải thích pháp luật không chỉ là thao tác kỹ thuật mà là biểu hiện của tinh thần pháp quyền, trung thành với quy phạm nhưng không mù quáng, mà hướng tới công bằng và giá trị hiến định. Từ kinh nghiệm Đức, bài viết gợi mở cho Việt Nam trong việc xây dựng lộ trình phát triển một khoa học giải thích pháp luật độc lập, thông qua cải cách đào tạo, phát triển học thuyết và hoàn thiện cơ chế diễn giải hợp hiến như những nền tảng để pháp luật Việt Nam vận hành thực chất trong kỷ nguyên pháp quyền hiện đại.

Từ khoá: Giải thích pháp luật; Giải thích mục đích; Giải thích bảo toàn hiệu lực; So sánh pháp luật.

PHƯƠNG PHÁP LỊCH SỬ PHÁP LÝ VÀ VAI TRÒ CỦA PHƯƠNG PHÁP NÀY ĐỐI VỚI KHOA HỌC PHÁP LÝ ĐƯƠNG ĐẠI

Nguyễn Minh Tuấn, Phương pháp lịch sử pháp lý và vai trò của phương pháp này đối với khoa học pháp lý đương đại, in trong Kỷ yếu Hội thảo khoa học "Phương pháp luận, phương pháp nghiên cứu luật học", Nhà xuất bản Công an nhân dân, Hà nội, 2025

Tóm tắt: Phương pháp lịch sử pháp lý (Rechtsgeschichte) là một trong những công cụ quan trọng của khoa học pháp lý, giúp truy nguyên nguồn gốc và sự vận động của pháp luật trong bối cảnh lịch sử - xã hội cụ thể. Bắt nguồn từ trường phái pháp luật lịch sử ở Đức với đại diện tiêu biểu là Savigny, phương pháp này không chỉ góp phần giải thích chính xác các quy phạm hiện hành mà còn định hình hệ thống pháp luật hiện đại. Bài viết phân tích cơ sở lý luận, lịch sử phát triển và vai trò hiện nay của phương pháp này trong nghiên cứu, giảng dạy và áp dụng pháp luật, đồng thời rút ra những giá trị tham khảo cho quá trình cải cách pháp luật tại Việt Nam. 

ĐỔI MỚI NHẬN THỨC LÝ LUẬN VỀ "THỰC HIỆN PHÁP LUẬT"

Nguyễn Minh Tuấn, Đổi mới nhận thức lý luận về "Thực hiện pháp luật", in trong Kỷ yếu Hội thảo cấp quốc gia: "Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới", do Bộ Tư Pháp và Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp tổ chức, Hà nội, Tháng 3/2025, tr. 408-435.

Vấn đề thực hiện pháp luật (trong đó bao gồm nhiều nội dung như các hình thức thực hiện pháp luật, áp dụng pháp luật, đến lỗ hổng pháp luật, xung đột pháp luật và giải thích pháp luật) là vấn đề rất phức tạp, vì có sự tham gia của nhiều chủ thể, chịu sự tác động của rất nhiều các yếu tố, do đó phần này cần được quan tâm chỉnh sửa, cập nhật để phù hợp với yêu cầu thực tiễn, phù hợp với yêu cầu những kiến thức nền tảng kiến thức chuyên ngành. Trong phạm vi bài viết này tác giả chỉ ra những yêu cầu như chuẩn hóa khái niệm thực hiện pháp luật, giới thiệu sự đa dạng quan niệm về thực hiện pháp luật trên thế giới, so sánh các hình thức thực hiện pháp luật ở Việt Nam với các cách tiếp cận khác trên thế giới, bổ sung các quan niệm về áp dụng pháp luật, các giai đoạn và các trường hợp áp dụng pháp luật trên thế giới, cũng như những vấn đề về lỗ hổng pháp luật, xung đột pháp luật và giải thích pháp luật.

MỘT SỐ LÝ THUYẾT PHÁP LUẬT MỚI VÀ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG Ở VIỆT NAM

Nguyễn Minh Tuấn, "Một số lý thuyết pháp luật mới và khả năng áp dụng ở Việt Nam", in trong Kỷ yếu Diễn đàn Luật học mùa thu lần thứ ba: Những phát triển mới của Luật học thế giới và Việt Nam, Nhà xuất bản Công an nhân dân (ISBN: 978-604-72-7849-7), Hà nội, 2025, tr. 37-62.

Các lý thuyết pháp luật mới hay các lý thuyết pháp luật đương đại là vấn đề đã được đề cập, thảo luận và áp dụng từ lâu trên thế giới, nhưng ở Việt Nam thì vẫn rất mới mẻ. Có thể hiểu đây là vấn đề "cũ người, nhưng mới ta". Vấn đề này mới vì một phần ít người nghiên cứu và một phần mới vì các công bố về chủ đề này ở Việt Nam cũng rất ít. Trong phạm vi báo cáo khoa học chuyên đề này, tác giả làm rõ một số nội dung tiêu biểu của các lý thuyết pháp luật đương đại trên thế giới hiện nay, trong đó có lý thuyết pháp luật của Lon Luvois Fuller (1902-1978), John Finnis (sih năm 1940), Jeremy Bentham (1748-1832), John Austin (1790-1859), Hans Kelsen (1881-1973), Hebert Lionel Adolphus Hart (1907-1992) và Ronald Myles Dworkin (1931-2013). Từ việc nghiên cứu những lý thuyết pháp luật mới này, tác giả cũng có sự liên hệ, đánh giá về việc áp dụng và khả năng áp dụng chúng ở mức độ nào trong thực tiễn ở Việt Nam hiện nay, ngoài ra tác giả cũng sẽ chỉ ra những vấn đề gì còn ít nghiên cứu hoặc có những khoảng trống, cần tiếp tục nghiên cứu về lý thuyết pháp luật. 

GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT

TS. Trần Hồng Nhung (Chủ biên), 

cùng sự tham gia của tập thể tác giả: GS.TS. Thái Vĩnh Thắng, PGS.TS. Nguyễn Minh Tuấn, TS. Trần Hồng Nhung, TS. Hà Thị Lan Phương, TS. Phạm Thị Thu Hiền, ThS. Đậu Công Hiệp, ThS. Trần Thị Hoa, ThS. Nguyễn Thị Khánh Huyền, GIÁO TRÌNH LỊCH SỬ NHÀ NƯỚC VÀ PHÁP LUẬT, Nhà xuất bản Tư pháp, Hà nội, 2025.

Giáo trình Lịch sử nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật Hà nội do Nhà xuất bản Tư pháp ấn hành tháng 8 năm 2025 là Giáo trình mới nhất, cập nhật nhất hiện nay cung cấp những tri thức cơ bản về sự hình thành, phát triển của nhà nước và pháp luật trên thế giới và ở Việt Nam. Trong chương trình đào tạo cử nhân Luật học, lịch sử nhà nước và pháp luật là học phần thuộc nhóm khoa học pháp lý cơ sở, cung cấp những tri thức cơ bản về sự hình thành và phát triển của nhà nước và pháp luật trên thế giới và Việt nam trong tiến trình lịch sử, đồng thời trang bị phương pháp tư duy, khả năng lập luận, phản biện và cách tiếp cận đa chiều, liên ngành về các vấn đề nhà nước và pháp luật. Giáo trình này là tài liệu quan trọng và cần thiết phục vụ nhu cầu giảng dạy và học tập, là tài liệu bổ ích cho sinh viên, học viên cao học ngành luật và các ngành khoa học xã hội và nhân văn, cũng như những ai quan tâm, muốn tìm hiểu một cách hệ thống những kiến thức cơ bản về lịch sử nhà nước và pháp luật. 

Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc!

Sách có bán tại: Trung tâm Phát hành sách và giáo trình, Trường Đại học Luật Hà nội, 87 Nguyễn Chí Thanh, Phường Giảng Võ, Hà nội, Điện thoại: 024.37737550, 0968092630

CƠ CHẾ ĐIỀU CHỈNH ĐẠO ĐỨC NGHỀ LUẬT Ở VIỆT NAM: TIẾP CẬN THỂ CHẾ VÀ ĐỊNH HƯỚNG CẢI CÁCH

Nguyễn Minh Tuấn

TẠP CHÍ PHÁP LUẬT VÀ THỰC TIỄN, Số 64/2025, tr. 123-139. 

Xem toàn bài click tại đây 

Nội dung bài viết này tập trung vào việc phân tích cơ chế điều chỉnh đạo đức nghề luật ở Việt Nam dưới góc nhìn thể chế hiện đại và so sánh quốc tế. Trên cơ sở khái quát lý luận, tác giả xác lập mô hình bốn thành tố cấu thành một cơ chế điều chỉnh đạo đức nghề luật hiệu quả: xác lập chuẩn mực, thiết chế giám sát, quy trình xử lý vi phạm và cơ chế trách nhiệm giải trình. Tác giả cũng chỉ ra rằng hệ thống hiện hành ở Việt Nam còn thiên về định hướng mềm, thiếu thiết chế độc lập và cơ chế công khai, phản biện xã hội còn mờ nhạt. Tiếp đó, tác giả cũng đã chỉ ra nguyên nhân từ di sản hành chính hóa, thiếu nền tảng lý luận và áp lực xã hội chưa đủ mạnh. Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất và phân tích rõ các giải pháp cần thiết như xây dựng bộ quy tắc liên ngành, luật hóa một phần chuẩn mực, thiết lập ủy ban đạo đức độc lập, đẩy mạnh phản hồi xã hội và cải cách đào tạo theo hướng tình huống.

PUBLIC PARTICIPATION IN LEGISLATIVE PROCESS DURING THE STATE OF EMERGENCY IN VIETNAM

Hanh Thi My Dang

University of Law, Vietnam National University, Hanoi

https://orcid.org/0009-0008-6755-4880

Tuan Minh Nguyen

University of Law, Vietnam National University, Hanoi

https://orcid.org/0009-0007-0650-986X

Ius Humani, Revista de Derecho. Vol. 14 (II) (2025), pp. 140-171. 

ISSN: 1390-440X - EISSN: 1390-7794

DOI: https://doi.org/10.31207/ih.v14i2.432

Link to download pdf here 

Abstract: This  research  attempts  to  comprehensively  analyze  the  role  and requirements   of   people's   participation   in   the   legislative   process   during Vietnam's  state  of  emergency.  Using  conventional,  trusted  legal  research methods,  most  notably  desk  review  of  legislation  and  case  law  analysis,  this research affirms that, during a state of emergency, procedures involving public participation cannot follow the usual process. However, a pandemic must never be  used  as  an  excuse  to  erode  democratic  principles,  and  only  when citizens actively  take  part  in  regular  circumstances  will  they  have  the  motivation  to engage during emergencies. With Vietnam, many legal documents were issued by  executive agencies  instead  of  the  National  Assembly.  Therefore, although the timely issuance of policies and laws was ensured during the pandemic, the principles  of  the  legislative  process  were  not  fully  upheld  or  implemented, leading to many debates regarding the legality of the documents issued during this period. In that sense, this research focuses on analyzing the current legal system  and  several  typical  cases  of  law  enforcement  in  Vietnam  and  other countries to identify the legal gap and propose solutions to improve the legal framework on this issue in Vietnam.

Keywords: People’s participation, Legislative process, Vietnam.

SỰ THAY ĐỔI TRONG HỆ THỐNG PHÁP LUẬT CÁC QUỐC GIA CHÂU ÂU DƯỚI TÁC ĐỘNG CỦA QUÁ TRÌNH TOÀN CẦU HOÁ

CHANGES IN THE LEGAL SYSTEM OF EUROPEAN COUNTRIES 

UNDER THE IMPACT OF GLOBALIZATION

Nguyen Minh Tuan

Tạp chí dân chủ và pháp luật, Số 424, Tháng 3/2025, truy cập tại đây

Democracy and Law, No. 424, March 2025, download here

Abstract

This article examines the significant transformations in the legal systems of European countries under the influence of globalization. It focuses on key areas such as legal harmonization within the European Union, environmental law, human rights protection, and compliance with international trade agreements. By analyzing specific legal reforms in Germany, France, and other EU member states, the article explores how these countries balance national interests with international obligations. Among the many changes, the study identifies five major trends: (i) the advancement of legal harmonization, (ii) the strengthening of human rights frameworks, (iii) the alignment of climate and trade standards, (iv) policy responses to migration, and (v) the enhancement of legal technologies. The findings suggest that while globalization poses challenges—such as conflicts between domestic priorities and international demands—it also provides opportunities for deepened international cooperation and the evolution of more adaptive legal systems capable of addressing global issues.

Keywords: globalization, European Union, legal harmonization, legal reform, sustainable development.

NHỮNG GÓC NHÌN MỚI TRONG LÝ THUYẾT PHÁP LUẬT CỦA JOHN FINNIS

 

NEW PERSPECTIVES IN JOHN FINNIS'S LEGAL THEORY  

Nguyễn Minh Tuấn

Tạp chí pháp luật và thực tiễn, Số 62/2025, tr. 135-145, xem toàn văn tại đây 

Hue Journal of Law and Practice, No. 62/2025, pp. 135-145

download here 

Abstract: John Finnis (born July 28, 1940) is a leading figure in contemporary natural law theory, best known for his seminal work Natural Law and Natural Rights (1980). His theory integrates moral philosophy, legal reasoning, and practical reasonableness, centering on the seven basic human goods—fundamental values for human flourishing—and the nine requirements of practical reasonableness—principles guiding rational action. This article analyzes Finnis’s core arguments, evaluating their contributions, limitations, and the debates surrounding his approach. It offers a comprehensive perspective on the significance of his theory in modern legal and political thought.
Keywords: Natural law, seven basic human goods, nine requirements of practical reasonableness, legal philosophy, moral reasoning 

ENHANCING QUESTIONING MECHANISMS IN THE VIETNAMESE NATIONAL ASSEMBLY: CURRENT PRACTICES AND STRATEGIC IMPROVEMENTS

Ho Thi Huong, Nguyen Minh Tuan

International Journal of Law, Justice and Jurisprudence 2025; 5(1): 107-114

DOI: https://www.doi.org/10.22271/2790-0673.2025.v5.i1b.168, 

download bài viết tại đây  

Abstract: According to current legal regulations, the Vietnamese National Assembly employs two forms of questioning: direct questioning and written questioning. This article summarizes questioning activities and the forms of questioning used in the National Assembly. It analyzes the advantages and disadvantages of each form, highlighting their practical implications. The effectiveness of both forms in real-world application is carefully evaluated. A comparative assessment is conducted to identify strengths and weaknesses. Based on the findings, the article proposes solutions to enhance the effectiveness of these questioning methods. These recommendations aim to improve the quality of parliamentary questioning in the future. 

Keywords: Questioning, form of questioning, Vietnam national assembly, direct questioning, written questioning.

LẬP LUẬN DỰA TRÊN ÁN LỆ: KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ BÀI HỌC ĐỐI VỚI VIỆT NAM

 

Nguyễn Minh Tuấn

Tạp chí Thông tin Khoa học xã hội, Số 1 (505)/2025, tr. 35-45

Abstract: Reasoning based on case law constitutes the most common and significant form of legal reasoning. Analogical reasoning, among other types of case law reasoning, including reasoning based on binding precedents, persuasive precedents, overruling precedents, distinguishing precedents, prevails. The paper examines, analyzes, and evaluates these types of reasoning from an international perspective, using arguments derived from specific cases. It also offers suggestions for applying and developing this method, particularly in the context of legal reasoning in case law in Vietnam today.

Keywords: Binding Precedent, Persuasive Precedent, Overruling Precedent, Distinguishing Precedent, Analogical Reasoning

DỰ THẢO LUẬT NHÀ GIÁO: CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC TRONG VIỆC NÂNG CAO VỊ THẾ NHÀ GIÁO

Nguyễn Minh Tuấn

Tạp chí Giáo dục và Xã hội (Journal of Education and Society), 

Số 167 (288), Tháng 2/2025 (kì 2), tr. 220-224

Abstract: The Draft Law on Teachers is a significant step toward protecting teachers' rights and improving their quality. This article analyzes five key issues: overlap with existing laws, lack of transparent supervision, insufficient emphasis on practical competencies, inadequate legal protection for teachers, and inflexible policies for educators in remote areas. The author proposes clarifying the law's distinct features, strengthening enforcement mechanisms, and implementing practical support and flexible policies. These solutions ensure feasibility and enhance teachers' status, aligning with the goal of sustainable educational development.

Keywords: Law on Teachers, teachers’ rights and obligations, teacher protection, teacher competency, teacher ethics.

HISTORICAL AND LEGISLATIVE VALUES OF LE DYNASTY’S PENAL CODE IN VIETNAM

 

Tran Tuan Kiet, Nguyen Minh Tuan, 

Russian Law Journal, Vol. 12 No. 02 (2024), pp. 2990-2997

Link to download: https://www.russianlawjournal.org/index.php/journal/article/view/4771/3089

Abstract: The medieval Vietnamese legal system was deeply influenced by Chinese law, a legacy shaped by over a millennium of Chinese rule before Vietnam secured its independence in the 10th century. As one of the great ancient civilizations, alongside Mesopotamia, India, and Egypt, China profoundly affected its neighbors, offering a rich legal tradition to study and adapt. However, the Le Dynasty's Penal Code went beyond mere imitation. By blending inherited principles with Vietnam's cultural and social realities, it became a uniquely Vietnamese legal framework. This raises an interesting question: what innovations in legislative techniques and content set this code apart? The following analysis explores these groundbreaking contributions, highlighting their historical and cultural significance.

Keywords: Le Dynasty’s Penal Code, criminal law; creativity; legislative techniques; legislative content.

LEGAL SOLUTIONS ON PERSONAL DATA PROTECTION FOR ELECTRONIC HEALTH RECORDS: IN DIGITAL TRANSFORMATION IN VIETNAM

Nguyen Minh Tuan et al.

Journal of Law and Sustainable Development, Vol. 13, No. 2 (2025), e4212. 

https://doi.org/10.55908/sdgs.v13i2.4212

Link: https://ojs.journalsdg.org/jlss/article/view/4212 

Abstract: Digital transformation is a key driver in modern healthcare systems. In Vietnam, transitioning from paper-based to electronic health records (EHR) offers improved efficiency and quality in healthcare services. However, safeguarding personal data within EHRs is paramount due to the sensitivity of the information involved. This paper explores the existing legal framework on personal data protection for EHRs in Vietnam, identifies critical gaps, and provides actionable recommendations for enhancing legal mechanisms. The study underscores the necessity of a comprehensive law on personal data protection and the development of uniform standards and enforcement mechanisms.

Keywords: electronic health records, personal data protection, digital transformation, Vietnam healthcare, legal framework

PHÂN ĐỊNH THẨM QUYỀN GIỮA LIÊN BANG, TIỂU BANG Ở CỘNG HÒA LIÊN BANG ĐỨC VÀ MỘT SỐ GỢI MỞ CHO VIỆT NAM

Nguyễn Minh Tuấn

Tạp chí Nhà nước và Pháp luật, Số 4(424)/2024, tr. 73-84. 

Bài viết tập trung làm rõ cơ chế phân định thẩm quyền theo chiều dọc ở Cộng hòa liên bang Đức hiện nay. Cụ thể, tác giả làm rõ sự phân định thẩm quyền giữa liên bang và tiểu bang về lập pháp, hành pháp, tư pháp, ngoại giao, tài chính và các lĩnh vực khác. Ngoài ra, hình thức pháp lý, cơ chế giám sát, cơ chế giải quyết tranh chấp và cơ chế hợp tác, phối hợp giữa liên bang và tiểu bang cũng được phân tích, làm rõ. Từ những bài học kinh nghiệm về phân định thẩm quyền giữa liên bang và tiểu bang ở Đức, tác giả đưa ra một số gợi mở cho việc phân định thẩm quyền giữa trung ương và địa phương ở Việt Nam.